Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ, đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng thương mại và GDP. Tuy nhiên, thủ tục hải quan vẫn được xem là “nút thắt” ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ lưu thông hàng hóa, chi phí logistics và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Vấn đề đặt ra là: Doanh nghiệp cần những giải pháp nào để thủ tục hải quan trở nên nhanh gọn, minh bạch và hiệu quả hơn?
Thực trạng và thách thức hiện nay
Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, mỗi năm Việt Nam có hàng triệu tờ khai xuất nhập khẩu được xử lý qua hệ thống điện tử. Mặc dù cải cách hành chính đã được đẩy mạnh, song doanh nghiệp vẫn thường xuyên gặp phải nhiều vướng mắc:
- Chính sách thay đổi liên tục: Quy định về thuế suất, danh mục hàng hóa quản lý chuyên ngành và điều kiện nhập khẩu thường xuyên được cập nhật, khiến doanh nghiệp khó nắm bắt kịp thời.
- Sai sót về chứng từ: Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, gặp khó khăn trong việc xác định chính xác mã HS, dẫn đến việc áp sai thuế hoặc bị cơ quan hải quan yêu cầu chỉnh sửa, kéo dài thời gian thông quan.
- Thủ tục kiểm tra chuyên ngành: Một số mặt hàng phải trải qua nhiều khâu kiểm tra chất lượng, kiểm dịch, an toàn thực phẩm… làm phát sinh thêm chi phí và thời gian.
- Thiếu nhân sự am hiểu: Bộ phận logistics của doanh nghiệp không phải lúc nào cũng có chuyên môn cao, dẫn đến việc phụ thuộc nhiều vào đại lý hoặc dịch vụ thuê ngoài.
Các giải pháp thủ tục hải quan dành cho doanh nghiệp
Để khắc phục khó khăn và rút ngắn thời gian thông quan, các chuyên gia logistics và xuất nhập khẩu khuyến nghị doanh nghiệp cần áp dụng đồng bộ các giải pháp:
- Ứng dụng công nghệ và số hóa quy trình
Việc sử dụng hệ thống khai báo điện tử VNACCS/VCIS, phần mềm quản lý logistics và kết nối dữ liệu giúp doanh nghiệp giảm sai sót thủ công. Ngoài ra, công nghệ blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và big data cũng đang được nghiên cứu ứng dụng trong quản lý chuỗi cung ứng và minh bạch hóa giao dịch.
- Đào tạo nhân lực nội bộ
Một đội ngũ am hiểu về quy định hải quan, mã HS, C/O (chứng nhận xuất xứ) và các chính sách thương mại sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn, hạn chế rủi ro pháp lý. Các khóa học ngắn hạn hoặc chương trình đào tạo chuyên sâu về hải quan – logistics đang ngày càng được nhiều doanh nghiệp quan tâm.
- Hợp tác với đơn vị dịch vụ chuyên nghiệp
Đối với doanh nghiệp chưa có bộ phận chuyên trách, việc hợp tác với công ty dịch vụ khai báo hải quan là lựa chọn tối ưu. Các đơn vị này có kinh nghiệm xử lý tình huống, cập nhật chính sách nhanh chóng và đảm bảo hồ sơ khai báo chính xác, hợp pháp.
- Chuẩn bị hồ sơ, chứng từ đầy đủ
Một trong những yếu tố quyết định đến tốc độ thông quan là sự chính xác và đầy đủ của bộ hồ sơ. Doanh nghiệp cần kiểm tra kỹ lưỡng hóa đơn thương mại (Invoice), phiếu đóng gói (Packing List), hợp đồng ngoại thương, vận đơn, giấy phép chuyên ngành (nếu có) trước khi nộp cho cơ quan hải quan.
- Tăng cường kết nối với cơ quan quản lý
Chủ động trao đổi, phối hợp với hải quan địa phương, tham gia các chương trình đối thoại hải quan – doanh nghiệp sẽ giúp tháo gỡ vướng mắc kịp thời, đồng thời nắm bắt nhanh các thay đổi trong quy định.
Xu hướng cải cách thủ tục hải quan tại Việt Nam
Trong chiến lược phát triển đến năm 2030, Tổng cục Hải quan định hướng xây dựng “Hải quan số – Hải quan thông minh”, với mục tiêu:
- 100% thủ tục hải quan thực hiện bằng phương thức điện tử.
- Kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành để giảm thiểu tình trạng chồng chéo trong kiểm tra chuyên ngành.
- Tăng cường quản lý rủi ro, áp dụng trí tuệ nhân tạo để phân loại tờ khai, từ đó giảm tỷ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa.
Điều này đồng nghĩa, trong tương lai gần, thủ tục hải quan sẽ được đơn giản hóa, minh bạch và thuận tiện hơn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
CHI NHÁNH 1: 648 Lê Hồng Phong, P. Vườn Lài, TP. Hồ Chí Minh
CHI NHÁNH 2: CS6-13, 11E, KĐT Diamond City, P. Long Xuyên, An Giang
Fanpage: Duy Khoa Logistics
Email: ctyduykhoalogistics@gmail.com
Hotline/zalo 1: 0981 117 142
Hotline/zalo 2: 0981 117 149
