Bùng nổ xuất khẩu tôm – cửa ngõ mạnh vào EU

Trong nửa đầu năm 2025, xuất khẩu tôm của Việt Nam sang EU đạt trên 252 triệu USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 12% tổng doanh thu tôm xuất khẩu của cả nước. EU trở thành thị trường ổn định và tăng trưởng nhất với tôm Việt Nam.

Riêng trong quý I/2025, trị giá xuất tôm vào EU đạt hơn 107 triệu USD, tăng 33% so với cùng kỳ nhờ sự phục hồi của nhu cầu thị trường, đa dạng hóa sản phẩm và tận dụng tốt ưu đãi thuế từ EVFTA.

Các thị trường cụ thể ghi nhận tăng trưởng mạnh gồm:

Đức: +38%
Bỉ: +59%
Hà Lan: +19%
Pháp: +39%, trong đó riêng tháng 3 tăng 113%.

Thay đổi trong cấu trúc sản phẩm: Từ thô sang cao cấp

Tôm thẻ chân trắng vẫn chiếm chủ đạo: doanh thu khoảng 87 triệu USD (+31%), gồm cả sản phẩm chế biến (HS16, ~45 triệu USD) và tôm tươi/frozen (HS03, ~42 triệu USD).
Tôm sú đạt gần 10 triệu USD, tăng 14%, Việt Nam hiện là nhà cung cấp lớn thứ hai cho EU.
Mặt hàng “tôm khác” (bao gồm tôm chế biến và tôm tươi/frozen) tăng đột phá: doanh thu khoảng 10 triệu USD, tăng đến 79%, trong đó phân khúc chế biến tăng 77% và tôm tươi tăng 136%.
Nửa đầu năm, tôm trắng đóng gói (processed) đạt 97,4 triệu USD (+17%), tôm tươi/frozen đạt 108,7 triệu USD (+18.6%). Trong khi đó, tôm sú quay đầu giảm nhẹ: cả lượng và trị giá đều giảm ~7%.

Thách thức: Quy định khắt khe và cạnh tranh gia tăng

EU đặt ra tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, chứng nhận xanh (ASC, GlobalG.A.P, Organic) và bao bì thương hiệu, yêu cầu nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng đầy đủ.
EU là thị trường lớn thứ tư của thủy sản Việt; nhưng xuất khẩu sang đây đã giảm 70–80% trong 5 năm qua do vướng kỹ thuật, quy tắc xuất xứ và thiếu thương hiệu mạnh.
Đối với cá ngừ đóng hộp (tuna), năm 2025 có hạn ngạch miễn thuế (11.500 tấn) nhưng nhiều doanh nghiệp không đáp ứng thủ tục, dẫn đến tỷ lệ hưởng ưu đãi EVFTA giảm còn khoảng 30%—tác động xấu đến cạnh tranh tại EU.

Chiến lược mở đường: Tăng giá trị, xây dựng thương hiệu và đa dạng hóa

Các chuyên gia—trong đó có bà Kim Thu (chuyên gia thị trường tôm VASEP)—gợi ý các định hướng chiến lược như sau:

Nâng cao năng lực chế biến: đầu tư công nghệ để tăng tỷ trọng sản phẩm giá trị gia tăng như tôm chế biến sẵn, đóng gói thương hiệu cá nhân.
Xây dựng thương hiệu và mạng lưới phân phối: thiết lập kho ngoại quan tại các trung tâm như Đức, Pháp, Bỉ, Hà Lan; kết nối trực tiếp với chuỗi siêu thị và nhà nhập khẩu châu Âu.
Đa dạng hóa sản phẩm và thị trường: không chỉ tập trung vào tôm mà còn mở rộng sang cá tra, cá ngừ, hải sản molluscs; thị trường ngoài EU như Canada, Australia cũng được chú trọng.
Tuân thủ xuất xứ và quy định EVFTA: cải thiện hồ sơ gốc xuất xứ, tăng tỷ lệ hưởng ưu đãi, đặc biệt với sản phẩm nhạy thuế như tuna.

Xuất khẩu thủy sản sang châu Âu đang là điểm sáng trong năm 2025, đặc biệt với mặt hàng tôm bứt tốc mạnh mẽ. Tuy nhiên, để chuyển từ tăng trưởng ngắn hạn sang nhiều giá trị bền vững, ngành cần: